در تعلیم و تربیت منظور از پوشه کار، پوشه یا پرونده­ی تحصیلی یادگیرنده است که طی جریان یادگیری و فرآیند تدریس و در طول زمان به تدریج از طریق همکاری مشترک فراگیر و معلم و گاهی سایر همکلاسی­های فرد شکل می­گیرد و تکمیل می­گردد.

یک مجموعه هدفدار منظم از کار و فعالیّت فراگیر که نشان دهنده تلاش و کوشش و پیشرفت و رشد دستآوردها و موفقیّت های او می باشد. و فراگیران را به فراگیرانی پویا و فعال تبدیل می کند که در برابر یادگیری و پیشرفت خود مسئول باشند.

روش پوشه کار

«برای مقاصد سنجش، یک کارپوشه مجموعه­ی محدودی از کارهای دانش­آموز است که به منظور معرفی بهترین کارها یا نشان دادن رشد تحصیلی او در یک مدت معین مورد استفاده قرار می­گیرد. کار پوشه شامل مجموعه­ای از همه­ی کارهای دانش آموز نیست بلکه به کارهایی که بهتر از بقیه، هدف کار پوشه را برآورده می­سازد و عملکرد فراگیر را نشان می­دهد محدود می­شود. موادی که در پوشه کار قرار می­گیرد به طور دقیق و به طور عمدی به گونه­ای انتخاب می­شود که مجموعه­ی کارهای انتخابی در کل، هدف مورد نظر را تحقق بخشند».

اهداف پوشه کار

1. ارایه بهترین کارها (فرآورده­ها)

 مجموعه­ای از بهترین کارهای انجام شده یا فرآورده­های نهایی یادگیرنـده که سـنجش فراگیر بر اساس آن توانایی­ها انجام می­گیرد. مانند کارپوشه هنر، نوشتن،کارپوشه ریاضی.

 2. نشان دادن رشد تحصیلی یادگیرنده (فرآیندها)

برای نشان دادن رشد تحصیلی و پیشرفت یادگیری دانش­آموز مورد استفاده قرار می­گیرد و تنها بر تولید نهایی تاکید نمی­کند. مـدارک مربـوط به پیشرفت دانش­آموز مرحله به مرحله در پوشه کار او گذاشته می­شود تا و بـرای هدایت یادگـیری و تفکر جدید مورد استفاده قرار گیرد. مانند پیش نویس اولیه یک انشا، مراحل تفکر، چگونگی بازبینی و اصلاح آن.

چگونگی استفاده از پوشه کار

شما می­توانید با توجـه به هدف خود از سنجش پرونده­ای یکی از این شیوه­ها را انتخاب نمایید. 

- برای هر موضوع درسی یک پوشه مجزا تهیه کنید.

- برای تمام موضوعات درسی یک پوشه واحد تهیه کنید.

- پوشه را به صورت انفرادی یا گروهی یا ترکیب این دو (هم انفرادی هم گروهی) تهیه کنید.

- پوشه کار را به دو صورت اصلی (رسمی) و فرعی (غیر رسمی) می­توانید تهیه کنید.

- نگهـداری پوشـه کـار در مدرسه توسط معلم یا توسط دانش­آموز صورت می­گیرد.

- ارزیابی توسط معلم، دانش­آموز یا با مشارکت همدیگر انجام می­گیرد.

- پوشـه­ کار جـهت گـزارش به اولیا در جلسات اولیا و مربیان استفاده می­شود.

ساماندهی پوشه کار

ö شکل ظاهری پوشه کار توسط دانش­آموزان با مشارکت همدیگر، معلم و یا والدین تعیین می­گردد.

ö شکل ظاهـری پوشه کار می­تواند به صورت یک پوشه با فایل­های مجزا (کاور A4) باشد.

ö هر پوشه فهرست محتوایی داشته باشد و محتویات بر اساس این فهرست ردیف­بندی شود.

ö محتویات پوشه در فهرست با ذکر تاریخ و موضوع مشخص می­شود  در صورتی که نمونه انتخابی نمی­تواند در پوشه نگهداری شود نتیجه ارزیابی در مقابل مشخصات اثر در فهرست محتوا ثبت می­گردد این نوع نمونه­ها را می­توان در نمایشگاه یا تابلوهای موجود در کلاس یا مدرسه جا داد.

 شیوه های انتخاب محتوا

با شیوه­های مختلف می­توانید مرحله انتخاب محتوا را انجام دهید.

ì کارهای تکمیل شده یا نیمه تمام با ذکر تاریخ یا هر دو

ì انتخاب توسط معلم یا انتخاب توسط دانش­آموز یا با مشارکت هر دو (موقـع انتخاب نمونه توسط دانش­آموز از وی خواسته می­شود تا علت انتخاب، تاریخ اجرای کار را در گوشه­ای ثبت نماید).

ì در گروه با نظر اعضای گروه و با راهنمایی معلم صورت گیرد.

محتوای پوشه کار

¡ تکالیف انفرادی مدرسه، تکالیف گروهی و خودآزمایی­ها و مسایل 

¡ گزارش علمـی، یادداشـت­های کلاسی یا خارج ازکلاس دانش­آموزی

¡ پروژه­های گروهی خارج از مدرسه و گزارش مصاحبه­ها

¡ ثبت پرسـش­ها و اظـهار نظرها در رفتارهای قابل توجه دانش­آموز

¡ یادداشت­ها، فهرست­های ارزشیابی معلم از دانش­آموزان یا گروه­های دانش­آموزی (چک لیست­ها)

¡ خلاصه­ی داستان، فیلم، بازدید و نمونه کارهای هنری حاصل از کارهای پروژه­ای

¡ دلایل حاکی از کاربرد آموخته­ها در زندگی روزمره

¡ کارهای ابتدایی از طراحی تحقیق تا مواردی که حاصل تحقیق را  به صورت فرآیندی نشان می­دهند.

شیوه ارزیابی  پوشه کار

شما باید تصمیم بگیرید که چه روشی را برای ارزشیابی از پوشه به کار خواهید گرفت.

 ?از پوشه به عنوان ابزاری برای راهنمایی والدین دانش­آموز در مشاهده­ی رشد و پیشرفت تحصیلی استفاده کنید.

? به هرجزیی که در پوشه قرارداده می­شود نمره یا امتیاز داده می­شود. 

? یک نمره به کل پوشه داده می­شود. این نمره بر اساس معیارهایی که از پیش توسط معلم و دانش­آموز تعیین شده است خواهد بود.

? با ارایه بازخورد توصیفی به هر یک از فعالیت­ها، عملکردها، تکالیف و... از پوشه کار به عنوان ابزاری جهت اصلاح عملکرد و ارتقای کیـفیت و بهبـود امر یادگیری دانش­آموزان استفاده می­شود.

ارزیابی پوشه کار

ارزیابی بر اسـاس پوشـه­ی کـار به معلم این آرامش خاطر را می­دهد که هر زمان که در قضـاوت دچـار شک وتردید شود می­تواند با مراجعه به پوشه در مورد قضاوتی که می­کند اطمینان حاصل کند برای ارزیابی پوشه کار باید ملاک­ها و معیارهای مشخصی را در نظر بگیرد و بر اساس این معیارها ارزشیابی را انجام داده و بازخوردهای لازم را جهت بهبود کار دانش­آموز ارایه دهد.

 درمورد ملاک­های زیر تأمل کنید هرمعیاری که از قلم افتاده شما اضافه نمایید.

1) دقت در کار                              2) نظم در کار و نظافت ظاهری   

3) خلاقیت و نوآوری             4) حوصله، صبر و پشت­کار

5) کاربرد آموخته­ها              6)کنجکاوی و پرسش­گری

7) شواهدی حاکی از پیشرفت دانش­آموز

8) توانایی برقراری ارتباط                 9) توانایی حل مسئله  

10) توانایی طرح مسئله                 11) توانایی کار گروهی

ملاک یا معیار چیست: در بحث ارزشیابی  وسنجش عملکرد فراگیران ملاک و معیار در واقع شامل جنبه­ها و ابعادی از عملکرد فراگیران می­باشد که یادگیری این جنبه­ها و آموختن این محورهای عملکردی از نظر اهداف یادگیری آموزش دارای اهمیّت می­باشد و ملاک مشخص می­کند که چه چیزی دارای اهمیّت است.

مراحل کار ارزیابی بعداز تعیین ملاک ارزیابی

الف) ارایه تعریف مشخص: برای هریک از ملاک­ها یا معیارهای خود باید تعریـف معین و مشخصی در نـظر داشته باشید ملاک­های شما باید شفاف و دقیقاًً مشخص باشد.

ب) مشخص کردن روش ارزیابی: از جمله روش­های ارزیابی پوشه کار استفـاده از فهرسـت وارسی و مقیاس درجه­بندی می­باشد. این روش­ها به شما کمک می­کند تا مشخص نمایید که دانش­آموز در چه سطحی توانسته از عهده­ی انجام تکالیف یا پروژه­ی محوله برآید یا میزان آگاهی او در باره یک مفهوم چه اندازه است یا این که عملکردهای مورد انتظار در رفتار و عملکرد او وجود دارد یا نه (روش­های سنجش مشاهده­ای).

  ج) مشخص کردن نشانگرهای هر ملاک: نشانگرها، عملکردهای مورد انتظار شما از دانش­آموزان می­باشد. ما براساس ملاک­ها و نشانگرهای تعیین شده، شواهد موجود در پوشه کار دانش­آموزان را بررسی و مورد قضاوت قرار می­دهیم. در این مرحله مشخص می­شود که دانش­آموز در چه سطحی قراردارد. شما باید عملکرد مورد نظر در هر یک از سطوح مقیاس را به طور واضح و قابل مشاهده تعریف کنید تا بتوانید میزان تحقق آن را در عملکرد دانش­آموز تعیین نمایید.

چه چیزهایی را باید در پوشه نگهداری کرد:

1- تکالیف انفرادی مدرسه

2- برگه امتحانی

3- تکالیف گروهی مدرسه     

4- گزارش های علمی

5- یادداشت های کلاسی یا خارج کلاسی دانش آموز

6- ثبت پرسش ها و اظهارنظرها در رفتارهای قابل توجه

7- گزارش مصاحبه ای فراگیر با افراد مختلف 

8- خلاصه داتسان یا فیلم یا بازدید

9- نمونه کارهای هنری و...

سعی شود کارهای ناتمام با ذکر تاریخ در پوشه گذاشته شود و کارهای تکمیل شده در پوشه نگهداری شود.

بهترین کار هر دانش آموز در پوشه گذاشته شود. معلم و دانش آموز در انتخاب مواردی که در پوشه گذاشته شود با یکدیگر مشورت کنند.

معیارهایی برای ارزشیابی پوشه ای:

برای آنکه بتوان یک پوشه کار را ارزیابی کرد باید معیارهایی داشت که می توان به مواردزیر اشاره کرد.

1- دقت در کار

2- نظم کار و نظافت ظاهری

3- خلاقیّت و نوآوری

4- کنجکاوی و پرسش گری

5- پشتکار و صبر و حوصله 

6- کاربرد آموخته ها 

7- تصحیح اشتباهات

8- توانایی استفاده از ابزار

9- توانایی برقراری ارتباط

10- توانایی حل مسئله

11- توانایی طرح مسئله

12- توانایی کار گروهی و....

از نتایج ارزشیابی پوشه ها چگونه استفاده کنیم:

1- به دانش آموز امکان داده میشود پوشه ی خود را با معلم مرور کند و مواردی را که می تواند اصلاح کند بگوید.

2- به دانش آموز امکان داده میشود که محتویات پوشه را با دانش آموز دیگر مرور کند

3- به دانش آموز امکان داده میشود که محتویات پوشه را با گروه خود مرور کند.

4- به دانش آموز امکان داده میشود که محتویات پوشه را با والدین مرور کند.

5-به معلم این امکان را می دهد که پوشه فراگیران را مرور کند و مواردی که  به کمک  نیاز دارند تعیین کند.

6- به دانش آموزان امکان می دهد که از کارهای خود نمایشگاهی ترتیب دهند.